KONU: 6.Sınıf Yoğunluk Nedir?

Kütle: Madde miktarına denir. Kütle birimleri kilogram ve gramdır. Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. “m” sembolü ile gösterilir.
Hacim: Maddenin uzayda kapladığı yere hacim denir. Hacim birimi mililitre (mL) ya da santimetreküp (cm3), Litre (L) ya da desimetreküp (dm3), ve metreküp (m3) kullanılır. Hacim “v” sembolü ile gösterilir.

Hacim ölçüleri ve hesaplaması konusunda daha ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Yoğunluk nedir?

Yoğunluk bir maddenin birim hacimdeki kütlesine denir. Maddenin ayırt edici özelliğidir,  “d” sembolüyle gösterilir.

Örnek: Sınıf içinde öğrenci sayısı artarsa yoğunluk artmış olur.
Aynı yolda giden araç sayısı artarsa trafik yoğun deriz. Birim hacimde madde miktarı artarsa yoğunluk artar.

Yoğunluk nasıl hesap edilir?

Yoğunluğu hesaplayabilmek için maddenin  kütlesi ve hacminin bilinmesi gerekir. Kütlenin hacme bölünmesi ile yoğunluk bulunur.

Yoğunluğun formülü

Yoğunluk

Yoğunluk

Yoğunluk = Kütle/ Hacim

d=m/v

 Örnek:  Kütlesi 600 gram, hacmi 300 cm3 olan cismin yoğunluğu nedir?

Yoğunluk = Kütle/ Hacim  formülünden

Yoğunluk= 600g/300cm3 = 2 g/cm3

Kütle – Hacim – Yoğunluk Grafikleri

Kütle – Hacim – Yoğunluk Grafikleri

Farklı Maddelerin Yoğunlukları

Maddeler	Yoğunluk (g/cm3)
Su	1
Etil Alkol	0,78
Ayçiçek Yağı	0,92
Mum	0,8
Çinko	7
Demir	7,8
Bakır	8,9
Alüminyum	2,7
Altın	19,3
Gümüş	10,5
Cıva	13,6

Maddenin yoğunluğunun bulunması

Bir maddenin yoğunluğunun bulunabilmesi için kütlesi ve hacminin ölçülmesi gerekir.

Cismin kütlesinin ölçülmesi

• Maddenin kütlesinin ölçülebilmesi için eşit kollu terazi veya elektronik terazi kullanılır.

Cismin hacminin ölçülmesi

• Sıvıların hacmini ölçmek için dereceli silindir kullanılır.
• Gazların hacmi, içinde bulundukları kabın hacmi kadardır.
• Katıların hacmini ölçmek için, eğer düzgün şekilli bir cisim ise  hesaplama yapılır.
• Katı düzgün değilse ve su içinde de çözünmüyorsa, cismi sıvı içerisine atıp taşan sıvının hacmi ölçülür. Taşan sıvının hacmi cismin hacmini verir.

NOT:

* Aynı hacimde iki maddeden yoğunluğu fazla olanın kütlesi de fazladır.
* Aynı kütledeki iki cisimden yoğunluğu fazla olan cismin hacmi daha azdır.
* Hacmi değişmeyen kapalı bir kaba gaz  eklendiğinde, gazın yoğunluğu artar.

Cisimlerin suda yüzme şartı

Bir cismin suda yüzebilesi için yoğunluğunun sudan az olması gerekir. Tahta, yağ, köpük, buz gibi maddelerin yoğunlukları suyun yoğunluğundan azdır. Su donduğunda kütlesi değişmez fakat hacmi atar. Bu nedenle buzun yoğunluğu sudan azdır. Buz tutan bir gölde buz suyun üzerinden batmadan yüzer. Göl içerisindeki canlıların yaşaması bu sayede gerçekleşir.

Su yoğunluğunun canlılar için önemi nedir? Daha ayrıntılı bilgi için tıklayınız.

Yağ su karışımı

Şekilde görüldüğü gibi birbirine karışmayan su ve yağ aynı kaba konulduğunda, yoğunluğu büyük olan su altta, yoğunluk küçük olan yağ ise üstte kalır.

Uçak gibi hava araçlarında yoğunluğu az olan alüminyum gibi metaller kullanılır. Bu nedenle uçak fazla ağır olmaz. Binalarda da gaz beton kullanılması binanın daha hafif olmasını sağlar.

Yoğunluk Çevrimleri

SI birim sisteminde (Uluslar arası birim sistemi) yoğunluk birimi kg/m3‘tür. Bunun yanında g/cm3 sıkça kullanılır. Yoğunluk çevirmelerinde g/cm3 , g / mL ve kg / L’ye eşittir.

 1 g / cm3 = 1 g/ml = 1 kg / L

1 g/cm3 = 1000 kg/m3

Örnek: Suyun yoğunluğu, 4 °C’de  1 g/cm3 veya 1 g/ml veya 1 kg / L’dir.

Sorular

Soru 1: 156 gramlık demir bilyenin hacmi 20 cm3 olduğuna göre, demirin yoğunluğu kaç g/cm3 olur?

Cevap:   d=m/v          d= 156 g/20 cm3        d=7,8 g/cm3

Soru 2: Yoğunluğu 0,9 g/cm3 olan zeytinyağından alınan 200 cm3 hacimli örneğin kütlesi kaç g dır?

Cevap: m= d x v        m= 0,9 g/cm3 x  200 cm3            m= 180 g

Soru 3: Yoğunluğu 8,9 g/cm3 olan bakır telin kütlesi 267 gram olduğuna göre, hacmi kaç cm3 tür?

Cevap: v= m/d           v= 267g / 8,9 g/cm3                v= 30 cm3

                                                                                                                                    İrem Tekiner